Saioa Barakaldon egin zen, eta Euskadi Lagunkoia Sareari atxikitako Bizkaiko Talde Eragileko 52 kide bertaratu ziren, lagunkoitasunari, eraldaketei eta erronkei buruz hausnartzeko, udalerriek egindako kontakizuna jasotzeko. World Cafera Portugalete, Barakaldo, Santurtzi, Basauri, Mungia, Bilbo, Getxo eta Zalla gonbidatu zituzten, baita Inguralde, Barakaldoko Udaleko Garapen Agentzia ere.

Zer suposatzen du lagunkoitasunak bakoitzarentzat?

Lagunkoitasuna ikaskuntza eta autonomia sustatzen dituen ezagutzaren erraztasun-, lankidetza- eta truke-rolarekin lotua dago. Gainera, erretiro-etapa hori bizitzeko zutabe garrantzitsua da, sozializazioak zehazten duena, belaunaldi desberdinetako pertsonen arteko harremanak ere markatzen duena (belaunaldien artekoa). Gizarte-harremanak indartze horrek eragina du hirietan eta herrietan ematen den dinamismoan, baita bakarrik bizi diren adinekoentzako errefortzu positiboa ere. Adibidez, adinekoen zentroetatik kanpo jarduerak egiten dituen hiri edo herri batek gizarte-harremanak errazten eta nahi ez den bakardadea saihesten lagun dezake.

Lagunkoitasuna profil desberdinetako errealitate inklusiboak sortzeko prozesu gisa ulertzen dute, erakunde-alderdiarekin lankidetzan; azpiegiturak sortuz, eta baita auzo-aldetik ere; auzoetan sareak ehunduz eta auzo periferikoenen arteko lotura bultzatuz (gizarte- eta lurralde-kohesioa).

Aldi bereko kontzeptu horrek, beraz, bi dimentsio ditu: alde batetik, hiri lagunkoiak, sarbide, baliabide eta zerbitzu hobeak eskaintzeko aukera gisa; eta, bestetik, adeitasunaren faktore pertsonala, beren jarduera eta inplikazioa erakusteko, adinekoen lanak eta ahaleginak markatutako talde motorretatik ekimen berriak abiaraziz, komunitatea ere udalerriaz eta biztanleez kezka dadin. Talde motorrek planteatzen duten esanahi duala bestearen nortasunarekiko errespetua eta udalerriko pertsona guztien laguntza bezalako balioekin lotuta dago.

Lagunkoitasunak esanahi bat du: bizikidetza, zahartzaro ona, irisgarritasuna eta desgaitasuna kontuan hartzea errazten ditu, hiriak pertsonen zerbitzura jarriz. Esanahi prospektiboa ere badu, gazteentzat etorkizun hobe baten garapena errazten duena. Ideia hori, hain zuzen ere, lagunkoitasunaren definizioarekin lotzen da, herritar guztiek gozatu eta goza ditzaketen baliabideak eta zerbitzuak egiteko/bihurtzeko/izateko ideian. Alde horretatik, lagunkoitasuna oztopo arkitektoniko/teknikoak kentzea da, pertsona guztiek aukera berberak izan ditzaten. Horrelako oztoporik ez egoteak garapen pertsonala eta berdintasunezkoa bultzatzen du.

Lagunkoitasunarekin lotutako beste kontzeptu bat partaidetza-mekanismoa da, hau da, herritarrek gai publikoetan eraginkortasunez esku hartzea eta hiria eraikuntza kolektibo gisa berreskuratzeko beharra. Era berean, herritarrek hiriaz jabetzeko agertokiak zabaltzearen ondorioz, hiriek, herriek eta komunitateek dituzten erronkei aurre egiteko funtsezko tresna da gero eta gehiago, baita herritarren parte-hartzearen ondoriozko ekintza administrazioaren ekintzarekin batera antolatzen jarraitzeko beharra ere.

Metaforikoki, lagunkoitasuna kolore-paleta gisa aurkezten da (parte-hartzaileen hitzetan), eta "hainbat faktorek osatutako tonalitate ditu, hala nola, hezkuntzak, laguntzak, rol bideratzaileak, besarkadak, enpatiak, errespetuak, laguntzeak eta kolektiboaren errealitatea aitortzeak."

Eraldaketak udalerrian

Errealitate kolektiboa lagunkoitasunaren inguruan eraiki ondoren, bigarren eztabaida bat planteatu zen, udalerriek lagunkoitasunaren inguruan izan dituzten aldaketa garrantzitsuenen inguruan. Aldaketa horien artean, ahalduntze kolektiboa nabarmentzen da, adinekoak buru dituena, eta Gizarte Partaidetzarako eta Herritarren Partaidetzarako gune berrietara irekitzea, irisgarritasuna eta garraioa, ikuspegi inklusiboa, ikerketa eta saltoki lagunkoiak hobetuz.

Horretarako, hainbat egokitzapen egin dira eraikinetan, etxebizitzarako laguntzak eman dira, sentsibilizazio-kanpainak eta belaunaldien arteko lana sustatzeko tailer ugari bultzatu dira. Gainera, udal-arloak proiektuan inplikatuta daude, eta gizarte-zentroak auzoetara hurbiltzen ari dira, aldarrikapen eta aurrekontu parte-hartzaileen bidez ahalduntze kolektiboa lortuz.

Ordezkaritza instituzionalak ere adinekoei eta haien premiei entzute aktiboa eta enpatia emateko ariketa bat egiten du diagnostikoaren fasetik. Elkarteekin egindako bilerek gai garrantzitsuenekiko sentsibilizazio handiagoa ahalbidetu dute.

Etorkizuneko erronkak

Arlo askotan landu behar dira hainbat alderdi lagunkoitasuna sustatzeko. Udal-azpiegiturak egokitzea edo garraio publikoa hobetzea dira talde eragileetako kideak gehien kezkatzen dituzten gaietako batzuk, mugikortasunaren eta irisgarritasunaren atalean.
Gainera, gero eta barneratuago dituzte genero-ikuspegia eta pertsonen arteko harremanen sustapena. Beharrezkoa ikusten dute egoitza-eredu berriak sortzea, arreta zainketetan jarriz eta eten digitalari aurre eginez. Horretarako, beharrezkoa da herritar guztien inplikazioa.

Bakardadea funtsezko gaia da, bere detekzioa eta aurre egiteko ekintzen plangintza. Eta, horretarako, ezinbestekoa da komunikazioa eta ikusgarritasuna, Irakurketa Erraza formatuekin eta herritar guztientzat eskuragarri. Beharrezkoa ikusten dute aisialdia sustatzea, ikastaro eta espazio estalien bidez, eta belaunaldien arteko jarduerak antolatzea.

Horretarako, beharrezkoa da gizarte-ehuna eta Administrazioa elkarrekin inplikatzea, bai azken horrek adinekoekin duen komunikazioan, bai Administrazioak Talde Motorren aurrerapenen inguruan egiten duen hedapenean. Bestalde, ikerketa garatzeko lagunkoitasuna garatzeko prozesuan sailen zeharkako ikuspegi batetik lan egiten jarraitzea aipatzen da, hainbat ikuspegitatik ekintza parte-hartzailea.