Durangon janari orekatuak eta adinekoen eta/edo mendeko pertsonen nutrizio-beharretara egokituak banatzen dituzte etxeetara. Argiñe Larreategi, adineko pertsonen arloko teknikariak. ekimenaren gakoak eskaintzen dizkigu elkarrikzeta honetan. 

Argiñe, ekimen hau konfinamenduaren ondorioz sortu zen edo aurretik martxan zegoen? Zenbat denbora darama ezarrita sistemak?

Durangoko Udalak 2019ko otsailetik etxez etxeko otordu-zerbitzua eskaintzen du 80 urtetik gorako pertsonentzat edo mendekotasun egiaztatua duten 65 urtetik gorako pertsonentzat. Egia da osasun-alarmaren eta konfinamendu-egoeraren ondoren, zerbitzu hori finkatu egin dela, batetik, jantokiko erabiltzaile batzuekin, itxi egin behar izan baitzen, eta, bestetik, erabiltzaile berriekin.

Argibideetan adierazten denez, otordu-zerbitzua urteko egun guztietan emango da, eta astearteetan (asteazken, ostegun eta ostiraleko menuak) eta ostiraletan (larunbat, igande, astelehen eta astearteko menuak) banatuko dira. COVID-19ren krisia igaro ondoren, zerbitzua mantentzen jarraituko da?

Bai, oso beharrezkoa iruditzen zaigu janaria kudeatzeko zailtasunak dituzten adinekoentzat (elikagaiak erostea, manipulatzea, menuak egitea) eta, bakarrik bizi direnez, janari orekatua eta beren nutrizio-beharretara egokitua hartzea bermatuta ez dutenentzat. Gainera, sukaldean aritzeak adineko batzuentzat dakartzan arriskuak gutxitzen ditu, hala nola, erre ahal izatea, sute-ureztatzeak nolabaiteko lasaitasuna ematen die familiei adineko pertsonak eguneko janari nagusia aseguratuta duela pentsatzeko.

Bi menuren artean aukeratzen da, baita dieta-mota desberdinen artean ere, elikadura-beharren arabera. Zertan oinarritzen dira menu horiek? Nola kontrolatzen da erabiltzaile bakoitzak aukeratzen duena?

Menu normal bat eta erregimen-menu bat daude, bai eta elikadura-intolerantziekin lotutako dietak ere. Menuek lehen eta bigarren plater bana dituzte, bi aukeren artean aukeratzeko, eta postrea. Osagaien xehetasunekin, trazabilitatearekin eta iraungitze-datarekin etiketatutako ontzietan jasotzen dira.

Pertsona bakoitzak hileko txantiloia jasotzen du menuekin, eta gehien interesatzen zaizkion platerak aukeratzen ditu. Menuak dietetikako adituek prestatzen dituzte, eta talde horren nutrizio-beharrak kontuan hartzen dituzte.

Zenbat adinekok eman dute izena ekimenean?

Zerbitzu hori areagotu egin da konfinamendu-egoeran: une honetan 26tik 34ra pasatu da, 18 emakume eta 16 gizon. Hilean 870 menu inguru daude.

Ekintza horren ondorioz, beste behar batzuk detektatzen dituzue? Ekimen honek balio al du antena sozial gisa?

Zerbitzuak duen balio erantsia da, eta hasieratik argi ikusten genuen ezaugarri hori zerbitzu horretan sartu behar zela. Hau da, janaria banatzen duten eta adinekoen etxeetan astean bitan sartzen diren pertsonek haiekin harremanetan jartzen dira eta proaktiboak dira etxebizitzaren egoera (garbitasuna, ordena), pertsonaren itxura (higienea, arropa, lesio txikiak) eta egoera emozionala ikusteko.

Konfinamendu-aldian, kasu batzuetan ez da sukalde barrura sartu, menuak sarreran edo kanpoan utzita, baina beste batzuetan, segurtasun-berme guztiekin (NBE), ontziak hozkailuan uzten jarraitu da, kontsumitu ez diren eta iraungi daitezkeen ontzien jarraipena eginez, arrazoiak aztertuz eta bildutako informazio guztia helaraziz. Iraungitako ontzirik balego, kendu egiten dira.

Informazio garrantzitsua familietara bideratzen da, eta haiekin harreman estua dago. Zerbitzu horren bidez, konfinamenduan hauteman da, adibidez, erabiltzaile batek larrialdi bat duela. Banatzailea etxebizitzara joan eta inork irekitzen ez zuenean, eta deia behin eta berriz egiteari uko egin dionez, pertsona erori egin dela eta ezin zela altxatu konturatu dira.

Zein da egiten duzuen balantzea?

Balantzea oso positiboa da. Erabiltzaile gehienak bakarrik bizi diren pertsonak edo bikotekideetako batean zailtasun kognitibo edo fisikoren bat duten bikoteak direnez, zerbitzuak eguneroko bizitza antolatzea errazten du, etxean bertan jarraitzeko aukera emanez. Familientzako deskarga ere bada. Ebaluazioek adierazten dute asebetetze-maila handia dagoela menuen elaborazioari, aurkezpenari eta kalitateari dagokienez.

Beste zerbait gehituko zenuke?

Osasun-alarmako hilabeteetan, jarraipen berezia egin zaie zerbitzu horren erabiltzaileei eta bertan behera utzi behar izan zen jantoki-zerbitzuko pertsonei, telefono bidezko asteroko kontaktuen bidez. Gainera, 1.200 dei inguru egin zaizkie bakarrik edo bikotekidearekin bizi diren pertsonei, zer egoeratan dauden jakiteko eta egon daitezkeen beharrak antzemateko. Horietatik 160k jarraipen handiagoa izan dute. Amaitzeko, "Durango auzolaguntza" laguntza-sare komunitarioaren ahalegina nabarmendu nahiko nuke. Sare hori 330 boluntariok osatzen dute, eta 70 adineko baino gehiagori eman die arreta.