Ermua Mugi!

Entitate bultzatzaileak: Ermuko Udala

Arloa: Parte-hartzea eta gizarte sarea, Errespetua eta barne hartzea, Gizarte eta osasun zerbitzuak

Helburua biztanleria: Herritarrak oro har

Ermuko herritar guztiak dira esku-hartzearen helburua (2015eko ekainaren 15eko datuen arabera, 16.120 biztanle), herritar guztiak balia daitezkeelako jarduera fisikoak osasun-arazoak saihesteko eta osasuna babesteko eskaintzen duen aukeraz.

Lurralde eremua: Herria

Ambito Localidad: Ermua

Deskribapena:

Ermuko herritar guztiak dira esku-hartzearen helburua (2015eko ekainaren 15eko datuen arabera, 16.120 biztanle), herritar guztiak balia daitezkeelako jarduera fisikoak osasun-arazoak saihesteko eta osasuna babesteko eskaintzen duen aukeraz. Ermuan pentsatu, programatu eta garatzen den egitasmoa da. Ermua Mugi! tokiko estrategia komunitarioa Ermuko Udalak sustatzen du, 2012tik, herritar guztientzat ohitura bihur dadin ariketa fisikoa egitea. 

Sarean lan egiten duten eragile komunitarioek osatzen dute, eta tresna gisa jarduera fisikoa egin beharra dagoela erabili. Haren helburua emozionatzea da, eta aldaketa bat eragitea, jarduera fisikoaren ohitura normalizatzeko, bizimodu aktiboa duten pertsonen kopurua handitzeko eta pertsona sedentarioen kopurua txikitzeko.

 Esteka webgunera

Helburua:

Estrategiaren helburu OROKORRAK:

• Ermuan jarduera fisikoa egitearen aldeko bizi-baldintzak sortzea, pertsona aktiboa izateko aukera izan dadin aukera errazena.
• Doako arreta pertsonalizatua eta banakakoa eskaintzea, Ermuko herritar guztiei laguntzeko beren ezaugarrietara, egoerara, emozioetara eta interesetara egokitutako bizi-ohitura aktiboa lortzen. 
• Emozionatzea, jarduera fisikoaren ohitura normalizatuko duen aldaketa bat eragiteko.
• Bizimodu aktiboa duen pertsona kopurua handitzea. 
• Pertsona sedentarioen kopurua txikitzea.

2016rako helburu ESPEZIFIKOAK: estrategiaren 3 ardatz nagusietan trebatzen eta haiek zabaltzen eta ezagutarazten jarraitzea, ekintza berritzaile, sortzaile eta parte-hartzaileen bidez.

• Hiriko eragile politiko, sozial, kultural eta kiroletakoek estrategian duten inplikazioa ahalbidetzea eta sustatzea.
• Ermua Mugi! estrategia erabiltzen dutenek lortutako abantailak ikusgai jartzea, ezagutaraztea eta argitaratzea.
• Zer garen, zer eskaintzen dugun, zer lortu nahi dugun, zer sustatzen dugun eta nola lan egiten dugun zabaltzen eta ezagutarazten laguntzen duen web-plataforma bat sortzea.

 

Metodologia:

Ermua Mugi! ekimena Ermuko Udalak onartu zuen Plan Esperimental Soziosanitarioan jasota dago. Zeharkako osagai anitzeko estrategia batean oinarrituta dago, eta Estrategia Koordinatzeko Tokiko Mahaian islatzen da.

Osasun komunitarioa, Ermuko osasun-zentroa
• Unitate Medikoko burua, José Egido
• Erizaintzako arduraduna, Amaia Tellería (Debabarrenako ESI)
• Mediku prebentibista, Ronald Rodríguez.
• Erizaintzako zuzendaria, Olvido Martínez.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila
• Osasun Publikoko teknikariak: Enar Ortuondo, Gema Rodríguez, Javi Calvo eta Kepa Arrarte.

Ermuko Udala

Gobernu-taldea
• Alkatea, Carlos Totorika.
• Kiroletako zinegotzia, José Ramón Gombau.
• Gizarte Ongizateko zinegotzia, José Luis Araujo.
Talde teknikoa
• Arlo Soziokulturaleko zuzendaria, Merche González
• Ermuko UKEko zuzendari kudeatzailea, Pedro Díaz
• Ermuko UKEko Kiroletako teknikari koordinatzailea, Antton García 

Elkartutako enpresak: Athlon Koop. Elk.
• Kudeatzailea, Isidro Elduaien.
• Kiroletako teknikaria, Maialen Alkorta.
• Kiroletako teknikaria, Gorka Gabilondo.
Projekta Contract
• Patxi Galarraga.
Nutriebar
• Aurora Cid.

 Erakunde arteko lankidetza horrek jarduera fisikoa sustatzen du zuzenean, gaiari diziplina anitzetatik helduz eta ikuspegi komunitario batean oinarrituta. Kostu gehigarririk gabeko protokolo erraz bat aplikatuta, tokiko osasun-zentroen eta gizarte-zerbitzuen erabiltzaileak erakarri nahi dira, haiei orientazio pertsonalizatua eman, jarduera fisikoa egiten nola hasi eta zer jarduera fisiko egin azaltzeko, eta jarduera fisikoa egiten jarrai dezaten saiatu; horretaz gain, elikadura-ohitura osasungarriak ere eskaintzen zaizkie.

Ermua Mugi! ekimenak P2C2 (sustapena, prebentzioa, sendaketa eta zaintza) ikuspegia du, eta, ikuspegi horretatik, sustapenari eta prebentzioari ematen zaie lehentasuna, sendaketaren eta zaintzaren aurretik. “Gaixoa tratatu” ordez, “osasuntsu egotea”. Horretarako, Udalak Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Orientaziorako Zerbitzua ezarri du M. A. Blanco udal kiroldegiko 1. solairuan.

Zerbitzu hori Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Zientzietako Gradua eta dietetika eta nutrizioaren, urbanismoaren eta berdintasunaren arloetako prestakuntza duten orientatzaileek eskaintzen dute, eta arreta pertsonalizatua eta banakakoa eman nahi du, doan, Ermuko herritar guztiek beren ezaugarri, egoera, emozio eta interesetara egokitutako bizimodu aktiboa izan dezaten. 2012an martxan jarri zenetik, programa hauek garatu ditu Ermua Mugi! ekimenak:

1. Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Orientaziorako Zerbitzua: 2012an jarri zen martxan, eta Ermuko Unitate Medikoarekin eta Gizarte Ongizateko Arloarekin batera egiten du lan. Haren eginkizuna da Ermuan jarduera fisikoa egiteko dauden aukeren inguruko doako arreta pertsonalizatua eta banakakoa eskaintzea, norberaren ezaugarrietara, egoerara, emozioetara eta interesetara egokitutako bizimodu aktiboa lortzeko. 2014ko urritik, 1.276 pertsona artatu dira; haietatik 319ri ariketa fisikoa egiteko agindu zaie, eta 957 egiten duten jarduera fisikoaren monitorizazio- eta segimendu-fasean daude.
2. Zirkuitu osasungarri adimendunen sarea: Ermuko Udalak sustatu zuen ekimen hau 2015ean, hirian barrena ibiltzea bultzatzeko. Horren harira, hiri-inguruneak proposatzen ditu, toki seguruetan eta kalitatekoetan ibili ahal izateko, eta teknologia erabiltzen du, jarduerari buruzko datuak biltzeko. Horrela, segimendu espezializatua egin daiteke, nork bere burua zaintzea ahalbidetzen da, eta jarduera fisikoa nola sustatu, zer kasutan agindu eta nola ikertu hobetzen da. Horretarako, Ermuko biztanleek ibiltzeko aukeratu ohi dituzten hiriko edo hiriaren inguruko ibilbide seguruak seinaleztatu eta hornitu dira (guztira, 8 kilometro baino gehiago), eta, horrela, zirkuitu osasungarri adimendunen sarea sortu da, Udalaren kirol-ekipamenduen sarean jasoa. Zirkuituetan 20 baliza adierazle egongo dira, detektagailu eta guzti. Erabiltzaileak eskumuturrekoarekin baliza ukitzen duenean, detektagailuak datuak erregistratzen ditu, eta Hiribili Ermuaren softwareak erabiltzaile bakoitzaren ibilbidea sortzen du, ibilbide-zati bakoitzeko distantziak, maldak eta denborak gehituta.
3. Ibilaldi osasungarriak: 2015eko ekainetik urrira, ibilaldi osasungarriak egin dira ostegunero. Nahiz eta ibilaldi horiek Ermuko herritar guztiei zuzenduta egon diren, bi taldetan jarri da arreta berezia: bakarrik bizi diren 50 urtetik gorako 849 adinekoak; eta mendekoak zaintzen dituzten 454 pertsonak. Astero, Ermuko zirkuitu osasungarri adimendunen sareko zirkuituetako bat egin da.
4. Hibrilaldiak: Hibrilaldiak Donostia 2016 Europako Kultura Hiriburutzako bizitzaren itsasargiko lan-ildoetako bat da. Hibridazio-prozesuak garatzen dira pertsona taldeen artean, erronka kolektiboei aurre egiteko, betiere, profil ezberdineko profesionalen laguntzarekin. Ermua Mugi! Ekimenak Fur Falle Alle talde artistikoarekin batera parte hartu du lan-metodologia honetan, eta EM! mapa gaztea prestatu du San Pelayo ikastetxeko DBHko 4. mailako ikasleekin, jarduera fisikoari, elikadura osasungarriari eta osasun emozionalari dagokienez espazio publikoa nola erabiltzen duten jakiteko.
5. Nutrizio-pilulak: 2015ean, taldeentzako 14 prestakuntza-tailer antolatu dira elikadura osasungarriari buruz. Taldeak osatzeko, aurretik Orientazio Zerbitzura jo zuten taldeko kideek dauzkaten patologiak hartu dira kontuan.

 

Egoera: Ezarpen-fasean

Parte hartzea: Bai

Sin pretender expresamente que así lo sea, las personas mayores de 55 años han sido las grandes destinatarias y beneficiarias dentro de un programa de marcado carácter preventivo de activación de nuevas conductas saludables. De hecho, el 69,34% de las nuevas prescripciones de actividad física como el 70,50% de las personas en estado de monitorización y seguimiento son mayores de 55 años.

Evaluación: Askotariko metodoak: ikuspegi kualitatiboa eta kuantitatiboa erabiltzea.

Jarduera Fisikoaren eta Kirolaren Orientaziorako Zerbitzuaren erabiltzaileak segmentatzen dira, parametro hauei jarraikiz: adina, sexua, egindako jarduera fisikoan oinarritutako kategorizazioa; medikuaren agindua / segimendua; deribazioaren jatorria.

Elementu berritzaileak: Ikuspegi berritzailea: jardunbideak ezaguna zen arazo bati erantzuten dio, eta, horretarako, ikuspegi edo metodologia berritzailea darabil

Berritzailea:

La adopción de estilos de vida activos y saludables por parte de la ciudadanía es un reto compartido por todo el conjunto de las instituciones públicas de la Comunidad Autónoma de Euskadi. El deterioro progresivo de la salud producido por el envejecimiento, el sedentarismo, los malos hábitos nutricionales, la falta de estrategias psicológicas y sociales para adoptar hábitos saludables, así como la obesidad, deben ser abordados de manera integral e integrada desde diferentes ámbitos, sin fragmentar las respuestas.

La comunidad es el espacio de naturaleza demográfica y territorial donde es posible desarrollar adecuadamente un proceso que permita dar una respuesta de política social de proximidad, tratando a las personas que integran esta comunidad en igualdad y reconociendo la diversidad, de modo que la diferencia pueda ser tenida en cuenta para crear un bien común, al igual que las condiciones de acceso debido a los determinantes sociales, económicos y culturales.

Cuanto más compleja es la sociedad más necesitamos la articulación comunitaria para resolver estos problemas. La lógica comunitaria explica cómo desde distintas miradas y concepciones profesionales se aborda un problema. La gran heterogeneidad social en grandes agregados sociales requiere de una intervención que tenga en cuenta esta condición.

Por tanto, se convierte en necesario diseñar unas políticas municipales de salud que dispongan de un enfoque de “Universalismo Proporcional” que atienda las necesidades y oportunidades de salud de toda la población, pero más intensivamente en los grupos poblacionales y/o grupos sociales con mayores necesidades.

La construcción de esta intervención debe contar con la participación directa de la población como factor primordial de empoderamiento. Se debe incorporar a la ciudadanía en el diagnóstico del problema como herramienta de construcción de la sociedad. Desde esta praxis y experimentación colectiva se construyen los futuros éxitos de la sociedad. Se trata, por tanto, de articular un proceso continuo de acción comunitaria.

Existen iniciativas para revitalizar la promoción de la salud que se centran en la idea de los activos para la salud o el patrimonio de las personas y las sociedades para tener, mantener o mejorar la salud. Tres de las publicaciones que el Ayuntamiento de Ermua ha tomado como referencia en el impulso de intervenciones comunitarias han sido “¿Cómo iniciar un proceso de intervención y participación comunitaria desde un centro de salud? De la reflexión a las primeras intervenciones” publicado por la semFYC (Sociedad Española de Medicina de Familia y Comunitaria); “Guía metodológica para el abordaje de la salud desde una perspectiva comunitaria” publicada por el Departamento de Salud del Gobierno Vasco; y “Cuadernos de Trabajo Udalsarea 21. Nº17, abril 2014. Salud y Desarrollo Urbano Sostenible. Guía práctica para el análisis del efecto en la salud de iniciativas locales de urbanismo” publicado por IHOBE - Sociedad Pública de Gestión Ambiental del Departamento de Medio Ambiente y Política Territorial del Gobierno Vasco.

En concreto, el Ayuntamiento de Ermua pone en marcha en el año 2012 una estrategia local denominada Ermua Mugi! para la incorporación efectiva e igualitaria del ejercicio físico como hábito de vida por parte de toda la ciudadanía. Formada por agentes comunitarios locales y comarcales del ámbito de la salud y la intervención social que trabajan en red y con la orientación y asesoramiento de la actividad física, la alimentación y la cocina saludable, y el bienestar psicológico como herramienta, tiene como objetivo emocionar para provocar un cambio que normalice el hábito de la actividad física, incremente las personas con estilos de vida activos y reduzca el número de personas sedentarias.

A su vez, con el objetivo de posibilitar y generar nuevos itinerarios de acceso y conocimiento de la práctica física y deportiva de la población en su entorno más próximo se crea el Punto Local de Orientación de la Actividad Física con el fin de atender a personas derivadas principalmente desde el Centro Médico Local de Atención Primaria (en adelante, CAP) y desde los Servicios Sociales municipales y que, por sus condiciones físicas y/o fisiológicas, pueden practicar una actividad física normalizada adecuada a sus características, condiciones, emociones e intereses.

Esta estrategia se desarrolla mediante la acción conjunta del Centro de Salud Local del Servicio Vasco de Salud – Osakidetza, la Dirección de Salud Pública y Adicciones del Departamento de Salud del Gobierno Vasco, la Organización Sanitaria Integrada Debabarrena, los Servicios Sociales del Ayuntamiento de Ermua, además del Instituto Municipal de Deportes de Ermua, que han sido quienes, mediante la prescripción de actividad física, la alimentación y la cocina saludable, y el bienestar psicológico, han estado derivando a aquellas personas que acudían a los servicios médicos, asistenciales y deportivos. Todas estas intervenciones sociales y comunitarias están encaminadas a desarrollar relaciones como vía más eficiente para la prevención en materia de salud.

Esta estrategia comunitaria cuenta con el respaldo de MUGIMENT, proyecto impulsado por el Gobierno Vasco y las tres Diputaciones Forales para lograr una sociedad vasca más activa, en el cual este Ayuntamiento ha estado involucrado desde sus inicios.

Eragina: Epe luzerako eragin jasangarria: proiektua amaitu eta askoz geroago neurtu da eragina (6 hilabete edo gehiago).

Eragina:

Segmentazio horren ondorioz, laburpen-taula hau osatu da (fitxan). Nabarmentzekoa da Jarduera Fisikoaren Orientaziorako Zerbitzuaren lehentasunezko helburua beti izan dela pertsona sedentario gisa edo jarduera gutxi egiten duten pertsona ez-sedentario gisa identifikatu direnen jarduera fisikoko eskaerari erantzutea. Jarduera fisikoa egiteko agindua (2014ko urritik 2016ko maiatzera): zenbait urteren ondoren, ekimenak erabiltzaileen artean duen eragina neurtu da.

Guztira, 220 pertsonak erabili dute lehenengo aldiz zerbitzua 2014ko urritik; haietatik, 86k (16 urtetik gorako 38 gizon eta 48 emakume) galdera-sorta bati erantzun diote. Inkestak IPAQ (Jarduera fisikoari buruzko nazioarteko galdera-sorta) du izena, eta pertsona bakoitzaren jarduera fisikoko maila neurtzen du, intentsitatean eta bolumenean oinarrituta. Lortutako emaitzaren arabera, pertsona hori aktiboa den ala ez definitzen da.

Bitan erantzun diote galdera-sortari 86 erabiltzaileek: programaren hasieran, eta programa hasi eta sei hilabetera. 

Hasierako emaitzetan, erabiltzaileen % 60,48k zioten aktiboak zirela, eta % 39,52k, berriz, ez zirela aktiboak. Ermua Mugi! zerbitzua erabiltzen hasi eta sei hilabetera, asko aldatzen dira kopuruak. Horrela, pertsona aktiboen kopurua % 83,73koa izatera pasatu da, eta aktibo ez direnena, berriz, % 16,27koa izatera. Kiroletako zinegotzi José Ramón Gombauk dioenez, “Emaitzen arabera, Ermua Mugi! zerbitzuan parte hartzen dutenen % 23 pertsona aktibo izatera pasatu dira, osasun-ohiturak aldatu dituzte, eta bizi-kalitatea hobetu dute; horrek garbi erakusten du programa eraginkorra dela”.

 Nazioartean ezagunak diren azterlan zientifikoek garbi erakusten dute jarduera fisikoak eragin zuzena duela osasun-zerbitzuei sortzen zaien gastuan. Kalkuluen arabera, fisikoki aktiboa den pertsona batek urtean 1.235 euroko gastua sortzen du, batez beste. Aldiz, aktiboa ez den pertsona batek urtean 1.692 euroko gastua sortzen du, batez beste. Horrek esan nahi du 457 euro aurrezten direla urtean pertsonako, hark bizimodu aktiboa badu.

Emaitza horiek Ermuko galdera-sortari aplikatzen badizkiogu (galdera-sortaren arabera, 20 pertsona aktibo ez izatetik aktibo izatera pasatu dira), argi dago: 9.140 euro aurreztuko dira. Ermua Mugi! zerbitzuan ariketa fisikoko programa agindu zaien 220 pertsonak ere kontuan hartuta, aurrezkia 23.307 eurokoa da.

 

Jasangarritasuna: Ezarrita: proiektua finkatuta dago; zenbait urte daramatza martxan.

Jasangarritasuna:

El programa sigue vigente. Recientemente, se ha licitado la Asistencia técnica para la gestión y coordinación de programas de promoción de la actividad física, la alimentación saludable y el bienestar psicológico de la estrategia local para los dos próximos años con opción de prorrogarlo por otros dos años más.

Erreplikagarritasuna: Beste toki edo eskualde batzuetan transferitu da jardunbidea.

Esta práctica está siendo replicada en varios municipios de Euskadi, mayoritariamente de Gipuzkoa. La Diputación Foral de Gipuzkoa está asistiendo técnicamente a los municipios gipuzkoanos que están implantando los servicios de de Orientación a la Actividad Física. A su vez, la Dirección de Deportes está apoyando mediante ayuda económicas y formativas la implantación de estrategias locales de promoción de los estilos de vida activos mediante la prescripción de ejerció físico en todas las localidades vascas.     

COM_BBPP_FORM_LBL_PRACTICA_RECONOCIMIENTOS:

• INNOBASQUE – Sello Gosasun 3 estrellas

El sello GOSASUN es el reconocimiento al compromiso con el fomento, en Euskadi, de hábitos de vida saludables en alimentación, actividad física y salud emocional. El sello GOSASUN aporta a las actividades que lo ostentan y a los agentes que las promueven reconocimiento y difusión por parte de Innobasque y los agentes de GOSASUN ante la sociedad vasca.

http://www.gosasun.net/sello/ermua-mugi-recibe-el-sello-gosasun/

• DIPUTACIÓN FORAL DE BIZKAIA – Premio Bizkaia Kirol Sariak 2015 en la categoría de administración local.

(VER ANEXO VIII)

https://www.ermua.es/pags/index/ca_detallenoticia.asp?id=6709;